Trang chủ
(FDI Việt Nam) – Việc hoàn thiện chính sách thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả không chỉ xuất phát từ nhu cầu phát triển kinh tế bền vững trong nước, mà còn là yêu cầu tất yếu khi Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng, thực hiện các cam kết quốc tế, đặc biệt là mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Tọa đàm “Thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: Cần chính sách đồng bộ và khả thi” do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 5/6, tập trung thảo luận về các giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Sự kiện diễn ra trong bối cảnh dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đang được Chính phủ chuẩn bị trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.
Sửa đổi luật nhằm bảo đảm an ninh năng lượng và thích ứng với cạnh tranh quốc tế
Ông Đặng Hải Dũng, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương), cho biết Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả ban hành năm 2010 đã xây dựng nền tảng pháp lý vững chắc cho công tác đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Luật được hỗ trợ bởi hệ thống văn bản hướng dẫn đồng bộ như Nghị định 21/2011/NĐ-CP và Nghị định 17/2022/NĐ-CP. Các chương trình chuyển đổi thiết bị tiêu thụ điện lạc hậu, tiêu biểu như loại bỏ bóng đèn sợi đốt, đã góp phần thay đổi nhận thức và thói quen sử dụng điện trong xã hội.
Tuy nhiên, ông Dũng cũng nhấn mạnh rằng hiện nay, bên cạnh mục tiêu an ninh năng lượng, Việt Nam còn phải đối mặt với những thách thức phi truyền thống, đặc biệt là yêu cầu giảm phát thải và truy xuất nguồn gốc năng lượng trong hàng hóa xuất khẩu. Từ năm 2026, Liên minh châu Âu sẽ áp dụng cơ chế thuế carbon biên giới (CBAM), buộc các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này phải chứng minh sản phẩm của mình có mức phát thải thấp và sử dụng năng lượng hiệu quả.
Ngoài ra, nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng năng lượng trong bối cảnh địa chính trị biến động cũng là lý do cần nâng cao khả năng dự báo, hoạch định chiến lược sản xuất – cung ứng – sử dụng năng lượng, thông qua khuôn khổ pháp lý đủ mạnh và linh hoạt.
Từ góc độ cơ quan thẩm tra, ông Nguyễn Phương Tuấn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, cho biết đoàn công tác của Ủy ban đã khảo sát thực tế ở nhiều địa phương như Long An và ghi nhận hiệu quả tích cực từ các mô hình tiết kiệm năng lượng. Một ví dụ điển hình là việc chuyển từ đèn sợi đốt sang đèn LED trong canh tác thanh long, giúp người nông dân tiết kiệm chi phí vận hành mà vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm.
Theo ông Tuấn, dự thảo Luật sửa đổi lần này tập trung vào 4 nhóm chính sách lớn gồm: Nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước; Phát triển thị trường và nguồn nhân lực kiểm toán năng lượng; Xây dựng quỹ hỗ trợ tài chính và thúc đẩy chuyển đổi thị trường qua dán nhãn; Quản lý hiệu suất thiết bị. Việc rà soát đã được thực hiện để đảm bảo sự thống nhất giữa Luật sửa đổi này với hệ thống pháp luật liên quan như Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật Đầu tư hay Luật Quản lý tài sản công.
Nhiều doanh nghiệp triển khai mô hình tiết kiệm năng lượng thành công
Ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), cho biết EVN đã đồng hành từ rất sớm với chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (VNEEP), triển khai nhiều sáng kiến có tác động lan tỏa rộng.
Một trong những chương trình tiêu biểu là lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời để sản xuất nước nóng cho các hộ gia đình, cũng như hỗ trợ các hộ nuôi tôm tại Sóc Trăng thay đổi kết cấu trụ và động cơ, giúp tiết kiệm đến 37% điện năng tiêu thụ.
Ông Lâm nhấn mạnh, dù nhu cầu tiêu thụ điện tăng nhanh trong những năm gần đây (năm 2024 tăng 9,24%), nhưng tiềm năng tiết kiệm điện trong ngành công nghiệp vẫn còn rất lớn. Đặc biệt, nhóm doanh nghiệp trọng điểm gồm hơn 4.000 doanh nghiệp đang tiêu thụ tới 34% tổng lượng điện của cả nước.
EVN cũng nhận thấy hiệu quả tích cực từ các chương trình điều chỉnh phụ tải, dịch chuyển giờ sử dụng điện, giúp hệ thống điện quốc gia vận hành ổn định hơn. “Điều này cho thấy các doanh nghiệp đã vào cuộc rất nghiêm túc, góp phần vào mục tiêu tiết kiệm 2,64% điện năng tiêu thụ trong năm 2024, vượt yêu cầu 2% theo Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ”, ông Lâm nhấn mạnh.
Tăng động lực thực thi qua chính sách tài chính và khung pháp lý hỗ trợ
Một điểm mới nổi bật trong dự thảo Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là quy định về quỹ hỗ trợ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Theo ông Đặng Hải Dũng, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương), quỹ này hoạt động theo nguyên tắc bảo toàn vốn, hướng tới xã hội hóa và đa dạng hóa nguồn lực nhằm hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi dây chuyền sản xuất, tiếp cận công nghệ hiện đại và nhận vốn ưu đãi.
Bên cạnh đó, các công cụ tài chính như bảo lãnh tín dụng, hỗ trợ lãi suất cũng được nghiên cứu để triển khai hiệu quả. Mô hình ESCO (công ty dịch vụ năng lượng) cũng được cụ thể hóa trong luật, đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp giải pháp kỹ thuật và hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ triển khai các dự án tiết kiệm năng lượng.
Ông Nguyễn Phương Tuấn nhấn mạnh, trong quá trình xây dựng luật, việc rà soát để đảm bảo phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam đã tham gia là yêu cầu bắt buộc. Dự thảo luật đã bám sát mục tiêu của Công ước khung Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu cũng như cam kết đạt NetZero vào năm 2050.
Ngay sau khi luật được ban hành, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các bộ ngành như Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính để xây dựng hệ thống nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành, đồng thời đề ra tiêu chuẩn, đánh giá năng lực sản xuất trong nước nhằm tránh tạo rào cản nhập khẩu không cần thiết.
Đặc biệt, việc đào tạo và cập nhật kiến thức cho đội ngũ cán bộ quản lý năng lượng sẽ được đẩy mạnh, đảm bảo bắt kịp các tiêu chuẩn quốc tế đang thay đổi nhanh chóng.
Nguồn: Báo Chính phủ
