Trang chủ
(FDI Việt Nam) – Thương mại điện tử Việt Nam tăng trưởng bứt phá với quy mô vượt 25 tỷ USD, chiếm 9% tổng bán lẻ cả nước. Tuy nhiên, ngành đang đối mặt với nhiều thách thức không nhỏ trong việc đào tạo nguồn nhân lực.
Trong cuộc phỏng vấn với phóng viên Báo điện tử Chính phủ, ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và kinh tế số (Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương), đã chỉ ra rằng bài toán nan giải nhất hiện nay là sự thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành thương mại điện tử. Theo ông, thị trường lao động hiện tại chưa đáp ứng đủ cả về số lượng lẫn trình độ chuyên môn, đặc biệt là đối với các vị trí công việc đòi hỏi kỹ năng chuyên sâu.
“Lĩnh vực thương mại điện tử đòi hỏi kiến thức tổng hợp từ kinh tế, công nghệ thông tin, quản trị và cả ngoại ngữ. Việc đào tạo ngắn hạn chỉ giải quyết phần ngọn, trong khi các chương trình đào tạo chính quy vẫn còn hạn chế về số lượng lẫn chất lượng”, ông Tuấn cho biết.
Ông Tuấn nhận thấy rằng một lượng lớn sinh viên tốt nghiệp các chuyên ngành liên quan đến thương mại điện tử vẫn còn nặng về kiến thức lý thuyết, trong khi lại thiếu hụt kinh nghiệm thực tế và các kỹ năng “thực chiến” cần thiết để có thể làm việc hiệu quả ngay lập tức. Tình trạng này khiến các doanh nghiệp phải đầu tư thêm thời gian và chi phí đáng kể vào việc đào tạo lại nhân viên mới.
Theo thống kê của ông, chỉ có khoảng 30% lực lượng lao động trong các doanh nghiệp cung cấp giải pháp thương mại điện tử được đào tạo một cách bài bản và chính quy. Đáng chú ý, 70% còn lại chủ yếu tự học hỏi hoặc chuyển sang từ các lĩnh vực khác như marketing, công nghệ thông tin hay kinh doanh.
Ngoài ra, sự cạnh tranh khốc liệt giữa các doanh nghiệp trong ngành thương mại điện tử, kết hợp với tình trạng khan hiếm ứng viên có chất lượng, đã làm cho công tác tuyển dụng trở thành một thách thức lớn. Các doanh nghiệp phải bỏ ra nhiều nguồn lực để tìm kiếm, thu hút và sàng lọc ứng viên tiềm năng. Vấn đề thiếu hụt nhân lực càng trở nên trầm trọng hơn ở các tỉnh thành ngoài Hà Nội và TP.HCM, điều này xuất phát từ sự chênh lệch đáng kể về trình độ phát triển thương mại điện tử giữa các địa phương so với hai trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước.
Ông Tuấn cũng chỉ ra một thách thức không nhỏ khác trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và nhu cầu nhân lực cao của ngành thương mại điện tử, đó là việc giữ chân nhân tài. Nếu doanh nghiệp không xây dựng được các chính sách đãi ngộ hấp dẫn, tạo dựng môi trường làm việc tích cực và vạch ra lộ trình phát triển sự nghiệp rõ ràng, nguy cơ mất người vào tay đối thủ là rất lớn.
Bên cạnh đó, đặc thù của ngành thương mại điện tử là sự thay đổi và cập nhật công nghệ diễn ra với tốc độ chóng mặt. Điều này đòi hỏi đội ngũ nhân sự phải không ngừng học hỏi, trau dồi kiến thức và kỹ năng để đáp ứng kịp thời những xu hướng mới. Do vậy, các doanh nghiệp cần thiết lập các chiến lược đào tạo và phát triển nhân sự một cách bài bản và liên tục để đảm bảo nguồn nhân lực chất lượng cao và có khả năng thích ứng linh hoạt.
“Mặc dù nhiều trường đại học, cao đẳng đã mở ngành đào tạo về thương mại điện tử nhưng chương trình giảng dạy đôi khi chưa bắt kịp với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ, xu hướng thị trường và yêu cầu thực tế từ doanh nghiệp. Ngoải ra, sự liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp trong việc xây dựng chương trình và đào tạo thực hành cần được tăng cường hơn nữa”, ông Tuấn nhìn nhận.
THÚC ĐẨY CHUYỂN BIẾN TOÀN DIỆN TRONG ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC
Về định hướng thời gian tới, bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết: Bộ đang đẩy mạnh kế hoạch nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực thương mại điện tử. Các giải pháp cụ thể bao gồm: Sửa đổi chương trình đào tạo, cập nhật học liệu, tổ chức hỗ trợ thực tập và tăng cường hoạt động kiến tập cho sinh viên.
“Đặc biệt, việc phát triển đội ngũ giảng viên có kiến thức cập nhật theo xu hướng công nghệ mới được xem là yếu tố then chốt. Đồng thời, Bộ cũng chủ trương xây dựng mạng lưới kết nối bền chặt giữa các trường đại học, viện đào tạo với doanh nghiệp nhằm tạo ra môi trường đào tạo sát với thực tiễn và phù hợp với nhu cầu nhân lực của thị trường”, bà Oanh nhấn mạnh.
Một trong những sáng kiến đáng chú ý là chương trình Go Online do Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và công nghệ số triển khai. Chương trình này sẽ được tổ chức ở cả 6 khu vực kinh tế trên cả nước, tập trung đào tạo chuyên sâu về các vấn đề cốt lõi của thương mại điện tử như khung pháp lý, quy định về thuế, chiến lược phát triển kinh doanh và các giải pháp quảng cáo số. Qua đó, chương trình sẽ giúp trang bị kiến thức và kỹ năng thực tiễn cho doanh nghiệp và lực lượng lao động trẻ tại địa phương.
Song song, bà Oanh cho biết Cục cũng phối hợp cùng Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam thực hiện Chương trình Hỗ trợ tiểu thương chợ truyền thống, đặt mục tiêu đào tạo kỹ năng kinh doanh thương mại điện tử cho khoảng 300.000 tiểu thương trên toàn quốc. Chương trình này bao gồm việc xây dựng “Sổ tay chuyển đổi số”, các khóa huấn luyện kỹ năng và phiên livestream bán hàng riêng biệt, góp phần xây dựng cộng đồng kinh doanh số toàn diện, cởi mở và phát triển bền vững.
THÍCH ỨNG VỚI CÔNG NGHỆ MỚI
Ông Nguyễn Hữu Tuấn cho biết thêm, trên thực tế, các chương trình đào tạo về TMĐT hiện nay đang ngày càng đa dạng và có sự chuyển biến mạnh mẽ nhờ ứng dụng công nghệ. Nhiều trường đại học đã tích hợp các học phần liên quan đến công nghệ mới trong ngành Công nghệ thông tin và các ngành liên quan như thương mại điện tử, tài chính số.
Điển hình, các môn học như: Ứng dụng AI trong thương mại điện tử (sản xuất nội dung, video, hình ảnh sản phẩm), Blockchain và tiền mã hóa, Trí tuệ nhân tạo và học máy trong tài chính, Quản lý và phân tích dữ liệu lớn đã bắt đầu xuất hiện trong chương trình đào tạo của một số trường.
Bên cạnh đó, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cũng chủ động triển khai các chương trình đào tạo công nghệ số cho doanh nghiệp và địa phương, nhằm nâng cao nhận thức và năng lực ứng dụng công nghệ vào hoạt động thương mại điện tử trong toàn xã hội.
Ông Tuấn cho biết thêm, trước vấn đề thiếu hụt nhân lực chất lượng cao và tính biến động mạnh của ngành TMĐT, ý tưởng xây dựng chương trình đào tạo “theo đơn đặt hàng” giữa Nhà nước và doanh nghiệp đang được xem là một hướng đi tiềm năng.
Ông Tuấn nhấn mạnh rằng đây là một mô hình đáng được nghiên cứu kỹ lưỡng bởi những ưu điểm vượt trội mà nó mang lại. Cụ thể, chương trình đào tạo sẽ được thiết kế bám sát thực tế công việc, có khả năng cập nhật linh hoạt các xu hướng mới nhất, đặc biệt chú trọng vào yếu tố thực hành và kinh nghiệm làm việc. Đồng thời, mô hình này sẽ tạo ra một cầu nối hiệu quả giữa nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp và nguồn cung ứng lao động. Hơn nữa, nó còn góp phần khai thác tối đa nguồn lực tổng hợp từ cả Nhà nước và các doanh nghiệp.
Tuy nhiên, theo ông Tuấn, để mô hình này thực sự phát huy hiệu quả và có tính bền vững, cần phải có một cơ chế phối hợp rõ ràng, minh bạch, vai trò điều phối chủ động từ phía Nhà nước và sự cam kết mạnh mẽ từ các doanh nghiệp tham gia.
Một yếu tố quan trọng khác là dù chương trình đào tạo được “đặt hàng” theo nhu cầu cụ thể của doanh nghiệp, vẫn cần đảm bảo trang bị cho người học những kiến thức nền tảng vững chắc và các kỹ năng cốt lõi. Điều này sẽ giúp họ có khả năng thích ứng lâu dài với môi trường thương mại điện tử luôn biến động và phát triển không ngừng.
Nguồn: Báo Chính phủ
